یگانه امیری، امیر دست‌مردی،
دوره ۵، شماره ۸ - ( ۳-۱۴۰۴ )
چکیده
این پژوهش با رویکردی نشانه‌شناسانه به تحلیل یکی از تصاویر شاخص هانری کارتیه برسون می‌پردازد و با تمرکز بر بازنمایی کودک در بستری مستند اما ایدئولوژیک، تلاش دارد لایه‌های پنهان معنایی و نظام‌های گفتمانی حاکم بر تصویر را واکاوی کند. تحلیل اثر با بهره‌گیری از مدل چهار مرحله‌ای ادموند برک فلدمن شامل توصیف، تحلیل، تفسیر و ارزیابی، و بر اساس چارچوب نظریه نشانه‌شناسی رولان بارت صورت گرفته‌است؛ نظریه‌ای که به نحوۀ تولید معنا، فرایند طبیعی‌سازی ایدئولوژی و شکل‌گیری اسطوره در بستر متون دیداری می‌پردازد. در این مطالعه، تصویر به‌مثابه متنی فرهنگی تلقی شده که در عین ظاهر مستند و بی‌طرف خود، در بازتولید گفتمان‌های مسلط و ساختارهای قدرت نقش ایفا می‌کند. هم‌نشینی عناصر بصری نظیر پوسترهای ایدئولوژیک، چهره زن مدرن و چهره متمرکز کودک، به خلق نظامی چندلایه از معنا می‌انجامد که در آن، فردیت و آگاهی در مواجهه با سازوکارهای سلطه به تصویر کشیده می‌شود. هدف پژوهش، روشن ساختن ظرفیت انتقادی تصویر مستند در رمزگشایی از رابطه میان فرد، قدرت و ایدئولوژی است. روش پژوهش توصیفی–تحلیلی است و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه‌ای انجام شده‌است. یافته‌ها نشان می‌دهند که تصویر برسون فراتر از ثبت واقعیت، فضایی گفتمانی برای بازاندیشی در مناسبات اجتماعی و فرهنگی معاصر را فراهم می‌سازد.
