حمید محمودزاده،
دوره ۲، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۹ )
چکیده
نقد تکوینی یا نقد جنینی از جمله نقدهای نوینی است که از نیمه دوم قرن ۲۰ و از دهه ۷۰ به طور رسمی در فرانسه و سپس در سایر کشورها مطرح شد. محور مطالعاتی این نقد پژوهش درباره چگونگی تکوین و خلق اثر است و برخلاف سایر نقدها که اثر نهایی را مورد مطالعه قرار می‌دهند. این نقد به عوامل تأثیرگذار در پیدایش متن یا اثر می‌پردازد. نقد تکوینی همچون بسیاری از نقدها ابتدا از ادبیات آغاز می‌شود. سپس به عرصه هنرهای تجسمی ورود می‌نماید و به تدریج به دلیل مترادفاتی که در کاربرد دارد، مورد توجه منتقدان هنر قرار می‌گیرد. این نوشتار بر آن بوده است تا روش تحلیل تکوینی را در حوزه مطالعات نقاشی تبیین نماید. بدین منظور تابلوی نقاشی «مریم باکره مسیح کودک و سنت آن» از داوینچی مورد مطالعه قرار گرفته است و بدین پرسش پاسخ داده شود که چگونه می‌توان شیوه نقد تکوینی را در بررسی و نقد آثار نقاشی به کار گرفت؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا می‌بایست مستندات پیرامون متن اعم از پیشامتن، پیرامتن، فرامتن و پیش‌متن را که از عناصر اصلی نقد تکوینی هستند جمع‌آوری نمود. بنابراین با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با پیروی از الگوی تحلیل تکوینی به شناخت مراحل تکوین اثر دست می‌یابیم.
